Salgın ne zaman, nasıl başladı? ABD Penn State’te Klinik Profesörü olan  Dr. Hayley Springer, 27 Mart’ta düzenli olarak gerçekleştirilen biyogüvenlik webinarı sırasında yaptığı konuşmada, mevcut yüksek patojenik kuş gribi (HPAI) virüsü salgınının 2022’de başladığını ve H5N1’in birincil tür olduğunu söyledi. Virüsün ABD’nin her eyaletindeki yabani kuşlarda tespit edildiğini ve evcil kuşlar ile kızıl tilki ve kokarca gibi diğer yabani memelileri de etkilediğini söyledi.
Kısa bir süre önce bu salgından etkilenen geviş getiren hayvan vakaları rapor edildi ve bunların ABD’de evcil geviş getiren hayvanlarda HPAI’nin ilk vakaları olduğu düşünülüyor.
20 Mart’ta Minnesota Hayvan Sağlığı Kurulu, HPAI-pozitif kümes hayvanı sürüsünün bulunduğu bir çiftlikte yaşayan yavru bir keçinin aynı virüs, özellikle de H5N1 suşu için testinin pozitif çıktığını bildirmişti. Keçiler ve kümes hayvanları, ortak bir su kaynağı da dahil olmak üzere aynı alana erişime sahipti. Soruşturma, çiftlik sahibinin arazide yeni yavrulamış keçilerin olağandışı ölümlerini Kurul’a bildirmesiyle başladı.
Eyalet veteriner hekimi Dr. Brian Hoefs teşhisin önemli olduğunu çünkü “virüsün birden fazla türe sahip çiftliklerdeki diğer hayvanlara bulaşma olasılığını vurguladığını” söyledi. Webinar sırasında Dr. Springer ayrıca “bu sürüde maruz kalma fırsatının oldukça yüksek olduğunu” belirtti. Aynı dönemde Teksas Tarım Bakanlığı da eyaletteki süt sığırlarını etkileyen gizemli bir hastalığı tespit etmeye çalışıyordu. 25 Mart’ta Teksas Tarım Komiseri hastalığın bir HPAI türünden kaynaklandığını doğruladı.
Aynı gün yapılan bir açıklamada, ABD Tarım Bakanlığı (USDA), diğer federal kurumlar ve eyalet veterinerleri ile birlikte “Teksas, Kansas ve New Mexico’da özellikle yaşlı süt inekleri arasında görülen bir hastalığı araştırdığını” ve Teksas’taki iki ve Kansas’taki iki çiftlikten ileri testler için numune toplandığını duyurdu. USDA bunun muhtemelen ‘çok faktörlü bir salgın’ olduğunu, yani virüsün yanı sıra salgına katkıda bulunan birden fazla faktör olduğunu belirtiyor.
Hastalığın besi sığırlarını ya da kuru inekleri etkilediğine dair bir kanıt bulunmadığı gibi salgına yol açan kasıtlı eylemlere dair de bir kanıt yok.
Virüs ABD’deki süt çiftliklerine nasıl bulaştı?Hem USDA hem de veterinerler virüsün süt çiftliklerine muhtemelen yabani kuşlar tarafından bulaştırıldığı konusunda hemfikir. Pennsylvania Tarım Bakanlığı Büro Direktörü Dr. Alex Hamberg, 27 Mart Çarşamba günü Pennsylvania mandıra çiftçilerine yönelik bir güncelleme sırasında, Teksas ve Kansas çiftliklerinden toplanan örneklerin diziliminin Orta ve Batı Uçuş Yolları veya Pasifik Uçuş Yollarında dolaşan kuş gribiyle eşleştiğini açıkladı.
Dr. Springer, sığırcık gibi ötücü kuşların da HPAI taşımasının mümkün olduğunu, ancak virüsü bulaştırma konusunda en büyük riski su kuşlarının taşıdığını sözlerine ekledi.
Virüsün inekten ineğe ya da inekten insana bulaşma riski nedir?Dr. Hamberg, süt ineklerindeki tespitlerin bir yayılma olayı gibi göründüğünü ve bulaşmanın yalnızca virüsün zaten mevcut olduğu yerlerde kuşlardan geviş getiren hayvanlara gerçekleştiğini öne sürdüğünü söyledi, “Veriler, bunun yabani kuşlardan süt sığırlarına doğrudan enfeksiyon olduğunu gösteriyor gibi görünüyor. Bu noktada süt sığırları arasında bulaşmayı destekleyecek hiçbir kanıt yok” dedi.
USDA sürecin devamında virüsün Michigan’da Teksas’tan süt ineği alan bir sürüde bulunduğunu doğruladı ve inekten ineğe bulaşmanın artık göz ardı edilemeyeceğini açıkladı.
Dr. Springer, “Genetik olarak bu virüs insanlara kolayca bulaşacağına dair göstergeler taşımıyor. Sığırların çıkmaz konakçı olması muhtemel. Bunun anlamı, bir patojen çıkmaz bir konağa girdiğinde, o hayvanın ötesine yayılma kabiliyetinin nispeten düşük olması” diye konuştu.
USDA ayrıca Ulusal Veterinerlik Hizmetleri Laboratuarları tarafından yapılan testlerde virüsün insanlara daha fazla bulaşacak şekilde mutasyon geçirmediğinin tespit edildiğini, yani halk için mevcut riskin düşük kaldığını teyit etti.
Bununla birlikte, 1 Nisan’da USDA bir kişide ilk virüs vakasını doğruladı ve enfeksiyonu hastanın Teksas’taki hasta süt ineklerine maruz kalmasıyla ilişkilendirdi. Enfekte olan kişi iyileşmekte ve izole edilmekte olup tek semptomu göz kızarıklığı olarak bildirildi. Federal ve eyalet kurumları enfeksiyonun neden ve nasıl oluştuğunu araştırıyor.
Süt inekleri ve süt üretimi nasıl etkileniyor?Dr. Springer, “Bu sağlık durumu hakkında bildiklerimiz, sürü düzeyinde, yem alımının azaldığını, rumen hareketliliğinin azaldığını, tank sütünün azaldığını, dolayısıyla genel olarak sürü süt üretiminin düştüğünü ve zamanla sürü üretiminin geri döndüğünü görüyoruz. Sürü düzeyindeki bu belirtilere ek olarak, ineklerin yaklaşık %10’u daha ciddi şekilde hastalanır.
Genellikle bu ineklerin daha yaşlı, yani ikinci artı laktasyonda ve laktasyonun ortasından sonuna kadar, tipik olarak 150 günden fazla süt veren inekler olduğu belirtildi. Daha ciddi şekilde hastalandıklarında, anormal süt görme eğilimindeyiz. Tipik bir mastitis sütü gibi değil, daha çok kolostruma benziyor. Çok yoğun olma eğilimindedir ve biraz sarımsı ila kahverengimsi bir renk alıyor” dedi.
İletkenlik ölçerlere sahip çiftliklerde bunların anormal sütü dolaylı olarak tanımlamak için kullanılabileceğini de sözlerine ekledi. Sütteki değişikliklere ek olarak, virüsün bulaştığı ineklerin gübreleri de kuru ve yapışkan olma eğiliminde.
Süt üretimi üzerindeki etkilere gelince, Dr. Hamberg etkilenen sığırlardan bazılarının “Çok hızlı bir şekilde, birkaç gün içinde kuruyacağını veya daha kalın kolostrum benzeri süt üretmeye başlayacaklarını” söyledi.
Dr. Springer, bazı ineklerin üretime geri dönemedikleri için erken itlaf edildiklerine dair raporlar olduğunu, ancak “Bu ineklerin çoğunun üretime geri dönebildiğini görüyoruz. Laktasyonun sonlarında gerçekten hastalanan her inekte olduğu gibi, inek laktasyona başlamadan önceki kadar güçlü bir şekilde geri dönemeyebilir, ancak bu durumdan kaynaklanan ölümler son derece nadirdir” diye ekledi.
Asemptomatik sığırların virüsü barındırıp barındırmadığına gelince, Dr. Hamberg şu ana kadar yapılan testlerden bu sorunun cevabının olumsuz olduğunu söyledi.

Read More